Монгол орны агаарын даралт, урсгал хөдөлгөөн
Монгол орны агаарын даралт, урсгал хөдөлгөөн
Монгол
нутаг дээрхи агаарын даралтын горимын онцог нь агаарын орчил хөдөлгөөн
туйлын фронтын хойшоо урагшаа чиглэх хөдөлгөөн,чиклон эсрэг циклон
улирлын ялгаанаас шууд шалтгаална.
Залуу хүн мөрөөдлөөр өлсөж зорилгоор цатгалан амьдрах хэрэгтэй. kharkhorinzaluus.bblog.mn
Хүйтний улиралд монгол нутагт хойд туйлын эх газрын хүйтэн агаар хүчтэй нэвтрэн ирж удаан хугацаанд тогтворжин эсрэг циклоны нөлөөлөл хүчтэй болдогоос хгххрын даралт эрс нэмэгдэж их даралттай болно. Харин дулааны үед төв азийн говь,цөл газар наранд хүчтэй халж тэнд бүрэлдэн тогтсон дулаан бүсийн агаар тус орны өмнө талаас орж ирдгээс циклон үүсэн дээрхи байдал өөрчлөгдөн агаарын даралт багасаж бага даралттай болно. Иймд монгол орны газрын гадрага дээрхи жилийн дундаж даралт ерөнхийдөө 812,7 мбар – 935,5 мбар байна. Агаарын даралтыг д.т-нд оруулсан байдлаар авч үзвэл монгол орны агаарын даралтын жилийн дундаж даралт ерөнхийдөө 1018 мбар / чойбалсан / - 1027,4 мбар / улаангом / хооронд хэлбэлзэж хэлбэлзлийн зөрүү 9,4 байна. Уулархаг нутагт 1018,3-1023,5 мбар байхад өмнө талын говь нутагт 1018,3-1019 мбар байна. Мөн дорнод талд 1018-1019,8, их нууруудын хотгорт 1019-1027,4 байгаа нь 1-7,6 мбараар их байна. Ойролцоо хоёр газрын жилийн дундаж даралт газрын үнэмлэхүй өндрийн ялгаа,хотгорт үүсдэг температурын тонгорголттой холбоотой. Монгол оронд жилийн дундаж хамгийн их даралт улаангомд 1054,7 mm бар байна. Ийм учир агаарын их даралтын төв баруун хойд хэсэг их нууруудын хотгор, тухайлбал увсын хонхорт оршино. 1-р сард агаарын дундаж даралт 1022,7-1054,7 мбар буюу ерөнхийдөө жигд их багөөд тогтвортой байдгийн улмаас салхины хүч бага, цаг уурын байдал тогтуун,тэнгэр гол төлөв цэлмэг,хүйтэн байна. Хаврын 3-р сарын дундаж даралт 1038,2-1008,7 мбарын хооронд хэлбэлзэж байна.
Салхины горим
өвлийн ид дунд 1-р сард ихэвчлэн баруун хойд,хойд,зүүн хойд зүгийн салхи голлох боловч готгор гүдгэрийн зэрэг хүчин зүйлийн улмаас болж баруун урдаас баруун зүг хүртлэхи зү зовхисын салхи голлоно. Салхины давтагдал б.х-з.х зүг хүртэлхи зүгээс баруун зүг хүртэлхи 60-76 байна. Зуны улиралд баруун хойд болон б.х-з.х зүг хүртэлхи зовхисын салхи зонхилно. Гэхдээ баруунаас хойд зүг хүртэлхи зовхисын салхины давтагдал 44-46%, б.х-з.х зүг оүртэлхи зовхисынх 37-53%, хойноос зүүн зүг хүртэлхи зовхисынх 14-61% байдгаас үзвэл зуны улиралд салхины зүг чиг өвлийнхийг бодвол тийм ч тогтвортой бус. Монгол орнд жилд бараг бүх нутгаар б.х-з.х зүг хүртэлхи зовхисын салхи голлодог ч ихэнхи нутагт баруун хойд зүгийн салхи дийлэнхи болж давтагдал нь 40-70% байна. Гэвч голын хөндийд оршиж буй зарим газарт салхи хөндий дагаж өөр зүгрүү салхилах үзэгдэнэ. Жишээ нь: улаангхмд хойд болон урд зүгийн салхи голлож тэдгээрийн давтагдал хйролцоо буюу 40-45% байна. Хотгор гүдгэрийн зэрэг орон нутгийн нөхцлөөс шалтгаалсан салхийг орон нутгийн салхи гэнэ. Уул хөндийн салхи: хоёр харилцан адилгүй халж хөрдгийн улмаас энэ салхи өдөртөө хөндийгөөс уулруу шөнө уулнаас хөндий рүү салхилж хоногт чиглэлээ 2 өөрчилнө. Түүнчлэн хаврын улиралд уул давж ирэн хуурай халуун /фён/ салхи бараг аүх уулст ажиглагдах болвч чиглэл нь янз бүр байна. Мөн томхон усан сангийн жржг ховьд ус,хуурай газар хоёрын халалт адилгүй үрээр өдөр нь нуураас эрэгрүү шөнө нь эсрэг чиглэлээр салхилах буюу бриз салхи байна.өндөрт гарвал орон нутгийн салхины нөлөө багасч баруун хойд зүгийн ерөнхий салхи голлоно. Уулс хоорондын хөндий болон хонхорт салхигүй өдрийн тоо уулсын дээд давхарлаг буюу тал газрынхаас олон байна. Уб,ховд,мөрөн,улаангом г.м газрын салхигүй өдрийн тоо 50-61 хүрч байхад арвайхээр,чойбалсан,тамсагбулаг,эрдэнэбагаанд 13-20 байдаг. өөрөөр хэлбэл тал газарт салхины урсгалд саад болох зүйл ховор.монгол нутагт салхигүй хоногийн тоо гадрагын байдлаас шалтгаалан ховдод жилд 54,мөрөнд 61,даланзадгадад 18, эрдэнэцагаанд 17 хоног байна. Гэвч энэ нь ихэнхидээ өвөл байна. Сахлхины хурд нэг хоногийн болон нэг жилийн дотор тод хэлбэлзэлтэй байдаг.газрын гадрагын халалт хөрөлт өдөр шөнийн цагт янз бүр байдгаас шалтгаалан шөнө газрын гадрага орчимд салхины хурд хамгийн бага хэмжээтэй байснаа нар мандахаас эхлээд ихсэж үдээс хойш дээд хэмжээндээ хүрээд цааш буурна. Үүний нөлөө салхины хурд нь хонгийн хэлбэлзэлд нь улиралын ялгаа, хотгохр гүдгэрэс хамаарана. МАХ-н нь 4,5,9 сард МИН-н 1,2,7 сард.
Монгол орны уулархаг хойд хэсгээр салхины дундаж хурд 2-3 зарам газараа 2 м/сек буюу түүнээс ч илүү хурдтай байна. Энд газрын гадаргын халалт хөрөлт эрс тэс байдгаас тайлбарлагдана. Монголын аль ч нутагт үе үе хүчтэй салхи болон салхины хурд 15 и/секээс давах тохиолдол гарна.
Сайншанд, Даланзадгад жилд 32-39 удаа, Улиастай, Цэцэрлэг, Мөрөнд 2-9 удаа ийм тохиолдол ажиглагдана. Шороо шуурага Алтай, Хангай, Хэнтий уулс болон Дарь гангын Цав толгод, Сэлэнгийн сав газраар цоон ажиглагддаг буюу жил 0-5 удаа тохиолддог бол бусад газраар 10-аас илүү говьд 35-30 байна. Цасан шуурага баруун талын Монгол Алтай, Их нууруудын хотгор зэрэг газраар тун бага. Улаангомд 1, Ховдод 2, Улиастайд 4 өдөр, хамгийн олон нь Чойбалсанд 9 өдөр шуурч хурд нь 5-15 м/сек хүрч 2-6 цаг дээд тал нь 1-ээс 2 хоног үргэлжилэнэ.
Хангай, Хэнтий, хөвсгөлийн уулс болон орхон сэлэнгийн сав газраар арай нэмэгдэж Мөрөнд 1, Цэцэрэлэгт 4, Арвай-хээрт 9, Булганд 4, УБ-д 8, Шаамарт 4, дээд тал нь 8-19 удаа болж хурд нь 20-26 м/сек дундажаар 8-18 цаг дээд тал 2-3 өдөр үргэлжилэнэ.
Өндар хаан , Чойбалсанд 9, Тамсаг булагт 11, мах-19-30, =дундаж нь 10-17 м/сек,
Залуу хүн мөрөөдлөөр өлсөж зорилгоор цатгалан амьдрах хэрэгтэй. kharkhorinzaluus.bblog.mn
Хүйтний улиралд монгол нутагт хойд туйлын эх газрын хүйтэн агаар хүчтэй нэвтрэн ирж удаан хугацаанд тогтворжин эсрэг циклоны нөлөөлөл хүчтэй болдогоос хгххрын даралт эрс нэмэгдэж их даралттай болно. Харин дулааны үед төв азийн говь,цөл газар наранд хүчтэй халж тэнд бүрэлдэн тогтсон дулаан бүсийн агаар тус орны өмнө талаас орж ирдгээс циклон үүсэн дээрхи байдал өөрчлөгдөн агаарын даралт багасаж бага даралттай болно. Иймд монгол орны газрын гадрага дээрхи жилийн дундаж даралт ерөнхийдөө 812,7 мбар – 935,5 мбар байна. Агаарын даралтыг д.т-нд оруулсан байдлаар авч үзвэл монгол орны агаарын даралтын жилийн дундаж даралт ерөнхийдөө 1018 мбар / чойбалсан / - 1027,4 мбар / улаангом / хооронд хэлбэлзэж хэлбэлзлийн зөрүү 9,4 байна. Уулархаг нутагт 1018,3-1023,5 мбар байхад өмнө талын говь нутагт 1018,3-1019 мбар байна. Мөн дорнод талд 1018-1019,8, их нууруудын хотгорт 1019-1027,4 байгаа нь 1-7,6 мбараар их байна. Ойролцоо хоёр газрын жилийн дундаж даралт газрын үнэмлэхүй өндрийн ялгаа,хотгорт үүсдэг температурын тонгорголттой холбоотой. Монгол оронд жилийн дундаж хамгийн их даралт улаангомд 1054,7 mm бар байна. Ийм учир агаарын их даралтын төв баруун хойд хэсэг их нууруудын хотгор, тухайлбал увсын хонхорт оршино. 1-р сард агаарын дундаж даралт 1022,7-1054,7 мбар буюу ерөнхийдөө жигд их багөөд тогтвортой байдгийн улмаас салхины хүч бага, цаг уурын байдал тогтуун,тэнгэр гол төлөв цэлмэг,хүйтэн байна. Хаврын 3-р сарын дундаж даралт 1038,2-1008,7 мбарын хооронд хэлбэлзэж байна.
Салхины горим
өвлийн ид дунд 1-р сард ихэвчлэн баруун хойд,хойд,зүүн хойд зүгийн салхи голлох боловч готгор гүдгэрийн зэрэг хүчин зүйлийн улмаас болж баруун урдаас баруун зүг хүртлэхи зү зовхисын салхи голлоно. Салхины давтагдал б.х-з.х зүг хүртэлхи зүгээс баруун зүг хүртэлхи 60-76 байна. Зуны улиралд баруун хойд болон б.х-з.х зүг хүртэлхи зовхисын салхи зонхилно. Гэхдээ баруунаас хойд зүг хүртэлхи зовхисын салхины давтагдал 44-46%, б.х-з.х зүг оүртэлхи зовхисынх 37-53%, хойноос зүүн зүг хүртэлхи зовхисынх 14-61% байдгаас үзвэл зуны улиралд салхины зүг чиг өвлийнхийг бодвол тийм ч тогтвортой бус. Монгол орнд жилд бараг бүх нутгаар б.х-з.х зүг хүртэлхи зовхисын салхи голлодог ч ихэнхи нутагт баруун хойд зүгийн салхи дийлэнхи болж давтагдал нь 40-70% байна. Гэвч голын хөндийд оршиж буй зарим газарт салхи хөндий дагаж өөр зүгрүү салхилах үзэгдэнэ. Жишээ нь: улаангхмд хойд болон урд зүгийн салхи голлож тэдгээрийн давтагдал хйролцоо буюу 40-45% байна. Хотгор гүдгэрийн зэрэг орон нутгийн нөхцлөөс шалтгаалсан салхийг орон нутгийн салхи гэнэ. Уул хөндийн салхи: хоёр харилцан адилгүй халж хөрдгийн улмаас энэ салхи өдөртөө хөндийгөөс уулруу шөнө уулнаас хөндий рүү салхилж хоногт чиглэлээ 2 өөрчилнө. Түүнчлэн хаврын улиралд уул давж ирэн хуурай халуун /фён/ салхи бараг аүх уулст ажиглагдах болвч чиглэл нь янз бүр байна. Мөн томхон усан сангийн жржг ховьд ус,хуурай газар хоёрын халалт адилгүй үрээр өдөр нь нуураас эрэгрүү шөнө нь эсрэг чиглэлээр салхилах буюу бриз салхи байна.өндөрт гарвал орон нутгийн салхины нөлөө багасч баруун хойд зүгийн ерөнхий салхи голлоно. Уулс хоорондын хөндий болон хонхорт салхигүй өдрийн тоо уулсын дээд давхарлаг буюу тал газрынхаас олон байна. Уб,ховд,мөрөн,улаангом г.м газрын салхигүй өдрийн тоо 50-61 хүрч байхад арвайхээр,чойбалсан,тамсагбулаг,эрдэнэбагаанд 13-20 байдаг. өөрөөр хэлбэл тал газарт салхины урсгалд саад болох зүйл ховор.монгол нутагт салхигүй хоногийн тоо гадрагын байдлаас шалтгаалан ховдод жилд 54,мөрөнд 61,даланзадгадад 18, эрдэнэцагаанд 17 хоног байна. Гэвч энэ нь ихэнхидээ өвөл байна. Сахлхины хурд нэг хоногийн болон нэг жилийн дотор тод хэлбэлзэлтэй байдаг.газрын гадрагын халалт хөрөлт өдөр шөнийн цагт янз бүр байдгаас шалтгаалан шөнө газрын гадрага орчимд салхины хурд хамгийн бага хэмжээтэй байснаа нар мандахаас эхлээд ихсэж үдээс хойш дээд хэмжээндээ хүрээд цааш буурна. Үүний нөлөө салхины хурд нь хонгийн хэлбэлзэлд нь улиралын ялгаа, хотгохр гүдгэрэс хамаарана. МАХ-н нь 4,5,9 сард МИН-н 1,2,7 сард.
Монгол орны уулархаг хойд хэсгээр салхины дундаж хурд 2-3 зарам газараа 2 м/сек буюу түүнээс ч илүү хурдтай байна. Энд газрын гадаргын халалт хөрөлт эрс тэс байдгаас тайлбарлагдана. Монголын аль ч нутагт үе үе хүчтэй салхи болон салхины хурд 15 и/секээс давах тохиолдол гарна.
Сайншанд, Даланзадгад жилд 32-39 удаа, Улиастай, Цэцэрлэг, Мөрөнд 2-9 удаа ийм тохиолдол ажиглагдана. Шороо шуурага Алтай, Хангай, Хэнтий уулс болон Дарь гангын Цав толгод, Сэлэнгийн сав газраар цоон ажиглагддаг буюу жил 0-5 удаа тохиолддог бол бусад газраар 10-аас илүү говьд 35-30 байна. Цасан шуурага баруун талын Монгол Алтай, Их нууруудын хотгор зэрэг газраар тун бага. Улаангомд 1, Ховдод 2, Улиастайд 4 өдөр, хамгийн олон нь Чойбалсанд 9 өдөр шуурч хурд нь 5-15 м/сек хүрч 2-6 цаг дээд тал нь 1-ээс 2 хоног үргэлжилэнэ.
Хангай, Хэнтий, хөвсгөлийн уулс болон орхон сэлэнгийн сав газраар арай нэмэгдэж Мөрөнд 1, Цэцэрэлэгт 4, Арвай-хээрт 9, Булганд 4, УБ-д 8, Шаамарт 4, дээд тал нь 8-19 удаа болж хурд нь 20-26 м/сек дундажаар 8-18 цаг дээд тал 2-3 өдөр үргэлжилэнэ.
Өндар хаан , Чойбалсанд 9, Тамсаг булагт 11, мах-19-30, =дундаж нь 10-17 м/сек,
1 Comments:
tnks heregtei medeelel bn :)
Post a Comment
Subscribe to Post Comments [Atom]
<< Home